Resolution adopted by the General Assembly (A/RES/61/106 13 December 2006 )
61/06 Convention on the Rights of Persons with Disabilities (Tłumaczenie z języka angielskiego)
Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych
Preambuła
Państwa-Strony poniższej Konwencji:
(a) powołujšc się na zasady proklamowane w Karcie Narodów Zjednoczonych, które uznajš godnoć, wartoć oraz równe i niezbywalne prawa wszystkich członków rodziny ludzkiej jako podstawy wolnoci, sprawiedliwoci i pokoju na wiecie,
(b) bioršc pod uwagę, że Narody Zjednoczone w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Międzynarodowych Paktach Praw Człowieka proklamowały i uzgodniły, iż każdej jednostce ludzkiej przysługujš te same prawa i swobody, okrelone w powyższych dokumentach, bez względu na jakichkolwiek różnice między ludmi,
(c) potwierdzajšc uniwersalnoć, niepodzielnoć, współzależnoć i istnienie wzajemnych powišzań pomiędzy wszystkimi fundamentalnymi swobodami i prawami człowieka oraz potrzebę zagwarantowania wszystkim osobom niepełnosprawnym nieograniczonego dostępu do nich,
(d) przywołujšc Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, Międzynarodowš Konwencję w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej, Konwencję w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet, Konwencję w Sprawie Zakazu Stosowania Tortur oraz Innego Okrutnego, Nieludzkiego lub Poniżajšcego Traktowania albo Karania, Konwencję Praw Dziecka, Międzynarodowš Konwencję dotyczšcš ochrony praw migrujšcych pracowników i członków ich rodzin,
(e) uznajšc, że niepełnosprawnoć jest koncepcjš ewoluujšcš, i że jest wynikiem interakcji pomiędzy osobami z dysfunkcjami a barierami rodowiskowymi i wynikajšcymi z postaw ludzkich, będšcej przeszkodš dla pełnego uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, na równych zasadach z innymi obywatelami,
(f) uznajšc wagę zasad i wytycznych zawartych w wiatowym Programie Działania na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i w Standardowych Zasadach Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i ich wpływ na promowanie, opracowywanie i ewaluację polityki, programów i działań majšcych na celu dalsze wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych, na szczeblu narodowym, regionalnym i międzynarodowym,
(g) podkrelajšc wagę włšczenia kwestii dotyczšcych osób niepełnosprawnych do głównego nurtu polityki Państw, jako integralnej częci strategii majšcych na celu zapewnienie trwałego rozwoju,
(h) uznajšc również, że dyskryminacja wobec jakiejkolwiek osoby ze względu na jej niepełnosprawnoci jest wykroczeniem przeciwko godnoci i wartoci człowieka,
(i) bioršc pod uwagę różnorodnoć osób niepełnosprawnych,
(j) uznajšc potrzebę promowania i ochrony praw człowieka wszystkich osób niepełnosprawnych, również tych, którzy wymagajš bardziej intensywnego wsparcia,
(k) zaniepokojone faktem, iż pomimo różnych instrumentów działania i podejmowanych kroków, osoby niepełnosprawne nadal spotykajš się z barierami uniemożliwiajšcymi im pełne uczestnictwo w życiu społecznym, jak również nieustannym naruszaniem przysługujšcych im praw na całym wiecie,
(l) doceniajšc wagę międzynarodowej współpracy majšcej na celu poprawę warunków życia osób niepełnosprawnych w każdym kraju, a szczególnie w krajach rozwijajšcych się,
(m) doceniajšc cenny potencjalny i poczyniony wkład osób niepełnosprawnych w pomylnoć i różnorodnoć społecznoci, w których żyjš, i uznajšc, że promowanie korzystania z pełni praw człowieka i fundamentalnych swobód przez osoby niepełnosprawne wzmocni ich poczucie przynależnoci i przyczyni się do rozwoju społeczeństwa na szczeblu ogólnoludzkim, społecznym i gospodarczym oraz zlikwidowania problemu ubóstwa,
(n) uznajšc wagę indywidualnej autonomii osób niepełnosprawnych i ich samodzielnoci, w tym swobody dokonywania własnych wyborów,
(o) bioršc pod uwagę fakt, iż osoby niepełnosprawne powinny mieć szansę aktywnego uczestnictwa w procesach decyzyjnych dotyczšcych polityki i programów, w tym również tych, które ich bezporednio dotyczš,
(p) zaniepokojone trudnš sytuacjš, w jakiej znajdujš się osoby niepełnosprawne, wobec których stosuje się często i w dużym zakresie dyskryminację ze względu na ich przynależnoć rasowš, kolor skóry, płeć, język, religię, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe, etniczne, rdzenne lub społeczne, jak również ze względu na status majštkowy, wynikajšcy z urodzenia, wieku lub inny,
(q) wiadome tego, iż niepełnosprawne kobiety i dziewczęta często sš bardziej narażone na ryzyko stania się ofiarš przemocy, gwałtu, zaniedbania, znęcania się czy wykorzystywania, zarówno w rodowisku domowym jak i poza nim,
(r) uznajšc pełne prawo dzieci niepełnosprawnych do korzystania z fundamentalnych swobód i praw człowieka na równi z innymi dziećmi, i powołujšc się na zobowišzania z nimi zwišzane, podjęte przez Państwa-Strony Konwencji Praw Dziecka,
(s) podkrelajšc potrzebę wzięcia pod uwagę kwestii płci w dšżeniu do umożliwienia osobom niepełnosprawnym korzystania z fundamentalnych swobód i wszelkich praw człowieka,
(t) podkrelajšc fakt, iż większoć osób niepełnosprawnych żyje w warunkach ubóstwa, oraz uznajšc w zwišzku z tym wielkš potrzebę zajęcia się problemem negatywnego wpływu ubóstwa na osoby niepełnosprawne,
(u) nie zapominajšc, że warunki pokoju i bezpieczeństwa, oparte na pełnym poszanowaniu celów i zasad zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych i na respektowaniu stosownych instrumentów chronišcych prawa człowieka, sš niezbędne dla pełnej ochrony osób niepełnosprawnych, w szczególnoci w czasie trwania konfliktów zbrojnych i obcej okupacji,
(v) uznajšc wagę dostępnoci do rodowiska fizycznego, społecznego, ekonomicznego i kulturalnego, do zdrowia i edukacji oraz informacji i rodków komunikacji dla umożliwienia osobom niepełnosprawnym korzystania w pełni z praw człowieka i fundamentalnych swobód,
(w) uwiadamiajšc sobie fakt, iż jednostka posiadajšca zobowišzania wobec innych jednostek i społecznoci, do której przynależy, ma obowišzek promować i przestrzegać prawa okrelone w Międzynarodowej Karcie Praw Człowieka,
(x) przekonane o tym, iż rodzina jest naturalnš i podstawowš komórkš społecznš i przysługuje jej ochrona ze strony społeczeństwa i Państwa, oraz, że osoby niepełnosprawne i członkowie ich rodzin powinni otrzymywać niezbędnš ochronę i pomoc tak, aby rodziny mogły przyczyniać się do pełnego i równego korzystania z praw osób niepełnosprawnych,
(y) przekonane, iż wielostronna i integralna konwencja międzynarodowa, majšca na celu promocję i ochronę praw i godnoci osób niepełnosprawnych, przyczyni się znaczšco do zaradzenia wysoce niekorzystnej sytuacji społecznej osób niepełnosprawnych i będzie promować ich aktywnoć w sferze obywatelskiej, politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej na zasadzie równych szans, zarówno w krajach rozwijajšcych się jak i uprzemysłowionych, uzgodniły, co następuje:
Artykuł 1
Cel
Niniejsza Konwencja ma na celu promowanie, ochronę oraz umożliwienie wszystkim osobom niepełnosprawnym nieograniczonego korzystania z wszystkich fundamentalnych swobód i praw człowieka, oraz promowanie poszanowania dla ich godnoci osobistej.
Do osób niepełnosprawnych zaliczajš się osoby, z długotrwałš obniżonš sprawnociš fizycznš, umysłowš, intelektualnš lub sensorycznš, która w interakcji z różnymi barierami może ograniczać ich pełne i efektywne uczestnictwo w życiu społecznym na równych zasadach z innymi obywatelami.
Artykuł 2
Definicje
Dla celów niniejszej Konwencji:
Komunikacja oznacza języki, tekst wywietlany, pismo Braillea, komunikację dotykowš, duży druk, dostępne multimedia, jak również rodki przekazu: pisane, słuchowe, wyrażane prostym i zrozumiałym językiem, czytane przez lektora oraz wspomagajšce i alternatywne sposoby komunikacji, rodki i formaty, łšcznie z dostępnš technologiš informacyjnš i komunikacyjnš;
Język odnosi się zarówno do języka mówionego jak i migowego oraz innych form przekazu niewerbalnego;
Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawnoć oznacza wszelkie formy różnicowania, wykluczania lub ograniczania ze względu na niepełnosprawnoć, których celem lub wynikiem jest utrudnienie lub uniemożliwienie uznania, korzystania lub egzekwowania wszelkich praw człowieka i fundamentalnych swobód, na równych zasadach z innymi obywatelami, w sferze politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturowej, obywatelskiej i innej. Definicja obejmuje wszelkie przejawy dyskryminacji, w tym odmowę racjonalnego dostosowania rodowiska do szczególnych potrzeb osób niepełnosprawnych;
Racjonalne dostosowanie oznacza konieczne i stosowne modyfikacje i adaptacje niepocišgajšce za sobš nieproporcjonalnych i niepotrzebnych utrudnień, które to modyfikacje i adaptacje sš niezbędne w okrelonych przypadkach dla zapewnienia osobom niepełnosprawnym możliwoci egzekwowania i korzystania z wszystkich praw człowieka i fundamentalnych swobód.
Uniwersalne projektowanie odnosi się do takich rozwišzań, które sš użyteczne dla wszystkich ludzi, w jak największym zakresie, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznych zmian. Termin ten odnosi się do produktów, rodowisk, programów i usług, i nie wyklucza urzšdzeń pomocniczych dla poszczególnych grup osób niepełnosprawnych.
Artykuł 3
Zasady ogólne
Niniejsza Konwencja opiera się na następujšcych zasadach:
(a) Poszanowania dla godnoci osobistej, indywidualnej autonomii, w tym swobody dokonywania własnych wyborów oraz poszanowania dla niezależnoci jednostki;
(b) Niedyskryminacji;
(c) Pełnego i efektywnego uczestnictwa w życiu społecznym i integracji społecznej;
(d) Poszanowania dla odmiennoci oraz akceptacji osób niepełnosprawnych jako majšcych wkład w różnorodnoć rodziny ludzkiej i w człowieczeństwo;
(e) Równych szans;
(f) Dostępnoci;
(g) Równoci pomiędzy kobietami i mężczyznami;
(h) Poszanowania dla rozwijajšcego się potencjału dzieci niepełnosprawnych i poszanowania prawa dzieci niepełnosprawnych do zachowania swojej tożsamoci.
Artykuł 4
Ogólne zobowišzania
1. Państwa-Strony zobowišzujš się zapewnić i promować pełnš realizację wszystkich praw człowieka i fundamentalnych swobód przez osoby niepełnosprawne, bez jakiekolwiek formy dyskryminacji ze względu na niepełnosprawnoć. w tym celu, Państwa-Strony podejmujš się:
(a) Przyjšć wszystkie stosowne legislacyjne, administracyjne i inne rodki dla wdrożenia praw wymienionych w niniejszej Konwencji;
(b) Podjšć odpowiednie kroki, w tym legislacyjne, w celu zniesienia lub modyfikacji istniejšcych praw, regulacji, zwyczajów i praktyk, które dyskryminujš osoby niepełnosprawne;
(c) Uwzględnić ochronę i promocję praw osób niepełnosprawnych we wszystkich swoich programach i strategiach działania;
(d) Powstrzymać się od angażowania w jakiekolwiek działania niezgodne z niniejszš Konwencjš i zapewnić działanie zgodne z niniejszš Konwencjš ze strony władz publicznych i instytucji;
(e) Podejmować wszelkie stosowne rodki celem wyeliminowania przejawów dyskryminacji osób niepełnosprawnych ze względu na niepełnosprawnoć przez jakiekolwiek osoby, organizacje lub prywatne przedsiębiorstwa;
(f) Przeprowadzać i promować badania i rozwój produktów, usług, sprzętu i udogodnień, zaprojektowanych w sposób uniwersalny, zgodnie z definicjš zapisanš w Artykule 2 niniejszej Konwencji, wymagajšcych minimalnych kosztów i dostosowania, aby sprostać potrzebom osób niepełnosprawnych, promować ich dostępnoć i wykorzystywanie, oraz promować projektowanie uniwersalne
w opracowywaniu standardów i wytycznych;
(g) Przeprowadzać i promować badania i rozwój, jak również dostępnoć i wykorzystanie nowych technologii, w tym technologii informacyjnych i komunikacyjnych, urzšdzeń ułatwiajšcych mobilnoć, urzšdzeń i technologii pomocniczych odpowiednich dla osób niepełnosprawnych, dajšc pierwszeństwo technologiom przystępnym finansowo;
(h) Zapewnić osobom niepełnosprawnym dostęp do informacji na temat urzšdzeń i pomocy umożliwiajšcych mobilnoć, technologii pomocniczych, w tym najnowszych osišgnięć techniki, jak również innych form pomocy, usług pomocniczych i udogodnień;
(i) Promować organizację szkoleń osób pracujšcych z ludmi niepełnosprawnymi w zakresie praw okrelonych w niniejszej Konwencji tak, aby można było zapewnić osobom niepełnosprawnym lepszš pomoc i usługi gwarantowane poprzez wyżej wymienione prawa.
2. W odniesieniu do praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych, każde Państwo-Strona zobowišzuje się podjšć kroki, w maksymalnym zakresie swoich możliwoci i, w razie potrzeby, w ramach współpracy międzynarodowej, w celu pełnej realizacji tych praw, bez szkody dla zobowišzań zawartych w niniejszej Konwencji, które majš bezporednie zastosowanie, zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego.
3. Przy opracowywaniu i wdrażaniu postanowień prawnych i strategii implementacji postanowień niniejszej Konwencji, jak również przy innych procesach decyzyjnych dotyczšcych kwestii zwišzanych z osobami niepełnosprawnymi, Państwa-Strony będš cile współpracować i aktywnie angażować osoby niepełnosprawne, w tym dzieci niepełnosprawne, poprzez reprezentujšce je organizacje.
4. Niniejsza Konwencja nie będzie miała wpływu na jakiekolwiek postanowienia, bardziej korzystne dla realizacji praw osób niepełnosprawnych, zawarte w przepisach prawnych obowišzujšcych w danym Państwie-Stronie lub w przepisach prawa międzynarodowego obowišzujšcych w danym Państwie-Stronie. Żadne z praw człowieka i fundamentalnych swobód, uznanych i istniejšcych w Państwach-Stronach przed ratyfikowaniem niniejszej Konwencji, zgodnych z prawem, konwencjami, regulacjami lub prawem zwyczajowym, nie zostanie ograniczone ani naruszone pod pretekstem, iż niniejsza Konwencja nie uznaje takich praw i swobód lub uznaje je w mniejszym zakresie.
5. Postanowienia niniejszej Konwencji będš respektowane we wszystkich częciach państw federalnych, bez żadnych ograniczeń lub wyjštków.
Artykuł 5
Równoć i niedyskryminacja
1. Państwa-Strony uznajš, iż wszystkie osoby sš równe w obliczu prawa i przysługuje im bez żadnego wyjštku ochrona prawna i korzystanie z prawa na równych zasadach.
2. Państwa-Strony zakażš wszelkiej dyskryminacji ze względu na niepełnosprawnoć i zagwarantujš wszystkim osobom niepełnosprawnym jednakowš i skutecznš ochronę prawnš przed dyskryminacjš z jakichkolwiek względów.
3. Aby promować równoć i eliminować dyskryminację, Państwa-Strony podejmš stosowne kroki dla zagwarantowania racjonalnego dostosowania.
4. Szczególne kroki konieczne do przyspieszenia lub osišgnięcia faktycznej równoci osób niepełnosprawnych nie będš traktowane jako dyskryminacja w rozumieniu niniejszej Konwencji.
Artykuł 6
Niepełnosprawne kobiety
1. Państwa-Strony uznajš, iż kobiety i dziewczęta niepełnosprawne sš przedmiotem różnorodnych form dyskryminacji i będš podejmować kroki majšce na celu umożliwienie im korzystania z wszystkich fundamentalnych swobód i praw człowieka.
2. Państwa-Strony podejmš wszelkie stosowne kroki dla zapewnienia kobietom pełnego rozwoju, postępu i umocnienia pozycji społecznej, w celu zagwarantowania im pełnej dostępnoci do fundamentalnych swobód i praw człowieka okrelonych w niniejszej Konwencji.
Artykuł 7
Dzieci niepełnosprawne
1. Państwa-Strony podejmš wszelkie niezbędne kroki majšce na celu umożliwienie dzieciom niepełnosprawnym korzystania z fundamentalnych swobód i praw człowieka na równych zasadach z innymi dziećmi.
2. We wszelkich podejmowanych działaniach majšcych zwišzek z dziećmi niepełnosprawnymi, nadrzędnym priorytetem będzie dobro dzieci.
3. Państwa-Strony zagwarantujš dzieciom niepełnosprawnym prawo do wyrażania swoich poglšdów w sprawach ich dotyczšcych, na równych zasadach z innymi dziećmi. Poglšdy te będš traktowane z powagš właciwš dla ich wieku i dojrzałoci. Pomoc odpowiednia dla wieku dzieci i rodzaju ich niepełnosprawnoci będzie im zapewniona tak, aby mogły one realizować powyższe prawo.
Artykuł 8
Podnoszenie wiadomoci społecznej
1. Państwa-Strony zobowišzujš się podjšć natychmiastowe, skuteczne i stosowne działania, aby:
(a) Podnieć wiadomoć społecznš dotyczšcš osób niepełnosprawnych, również na poziomie rodziny, celem szerzenia poszanowania dla ich praw i godnoci;
(b) Zwalczać stereotypy, uprzedzenia i szkodliwe praktyki wobec osób niepełnosprawnych również tych, które wynikajš z różnicy płci i wieku, we wszystkich dziedzinach życia;
(c) Promować wiadomoć potencjału i wkładu w życie społeczne osób niepełnosprawnych.
2. Kroki podejmowane w tym celu obejmujš:
(a) Inicjowanie i podtrzymywanie skutecznych kampanii na rzecz budzenia wiadomoci publicznej majšcych na celu:
(i) Zwiększanie otwartoci wobec praw osób niepełnosprawnych;
(ii) Promowanie pozytywnego wizerunku osób niepełnosprawnych i większš wiadomoć społecznš wobec nich;
(iii) Promowanie uznania dla umiejętnoci, zasług i zdolnoci osób niepełnosprawnych, oraz ich wkładu w rynek i miejsce pracy;
(b) Szerzenie postaw poszanowania dla praw osób niepełnosprawnych na wszystkich poziomach systemu edukacyjnego, w tym u dzieci poczšwszy od wczesnego wieku;
(c) Zachęcanie wszystkich organów mediów, aby przedstawiały obraz osób niepełnosprawnych w sposób zgodny z celem niniejszej
Konwencji;
(d) Promowanie programów podnoszšcych poziom wiadomoci na temat osób niepełnosprawnych i ich praw.
Artykuł 9
Dostępnoć
1. Aby umożliwić osobom niepełnosprawnym samodzielne życie i pełne uczestnictwo we wszystkich sferach życia, Państwa-Strony podejmš stosowne kroki celem zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu, na równych zasadach z innymi obywatelami, do rodowiska fizycznego, transportu, informacji i komunikacji międzyludzkiej, w tym technologii i systemów komunikacyjnych i informacyjnych, oraz do innych udogodnień i usług oferowanych całemu społeczeństwu, zarówno w rodowiskach miejskich, jak i wiejskich. Te działania, włšcznie z rozpoznawaniem i usuwaniem przeszkód i barier na drodze do dostępnoci, będš dotyczyć między innymi:
(a) Budynków, dróg, rodków transportu oraz innych obiektów, w tym szkół, mieszkalnictwa, orodków medycznych i miejsc pracy;
(b) Usług informacyjnych, komunikacyjnych i innych, w tym usług elektronicznych, jak również usług w zakresie pomocy w nagłych wypadkach.
2. Państwa-Strony podejmš również stosowne kroki w celu:
(a) Rozwoju, propagowania i monitorowania procesu wdrażania minimum standardów i wytycznych dotyczšcych udogodnień i usług oferowanych całemu społeczeństwu;
(b) Dopilnowania, aby przedsiębiorstwa sektora prywatnego oferujšce usługi całemu społeczeństwu, wzięły pod uwagę wszelkie aspekty dostępnoci tych usług dla osób niepełnosprawnych;
(c) Zapewnienia szkoleń dla interesariuszy w kwestiach zwišzanych z dostępnociš dla osób niepełnosprawnych;
(d) Zapewnienia oznakowania w pimie Braillea oraz w łatwej do odczytania i zrozumiałej formie w budynkach i innych obiektach publicznych;
(e) Zapewnienia formy pomocy ze strony innych osób i poredników, w tym przewodników, lektorów oraz profesjonalnych tłumaczy języka migowego, aby ułatwić osobom niepełnosprawnym dostęp do budynków i innych obiektów publicznych;
(f) Promowania innych stosownych form pomocy i wsparcia dla osób niepełnosprawnych, aby zapewnić im dostęp do informacji;
(g) Promowania dostępu osób niepełnosprawnych do najnowszych technologii i systemów informacyjnych i komunikacyjnych, w tym do Internetu;
(h) Promowania projektowania, rozwoju i dystrybucji dostępnych technologii i systemów informacyjnych i komunikacyjnych, poczšwszy od etapu poczštkowego tak, aby stały się one osišgalne po minimalnych kosztach.
Artykuł 10
Prawo do życia
Państwa-Strony potwierdzajš, iż każda istota ludzka ma niezbywalne prawo do życia i podejmš stosowne kroki celem umożliwienia osobom niepełnosprawnym skutecznego egzekwowania wyżej wymienionego prawa na równych zasadach z innymi obywatelami.
Artykuł 11
Sytuacje zagrożenia i pomoc humanitarna
Państwa-Strony, zgodnie z ustawodawstwem międzynarodowym, w tym międzynarodowym prawem dotyczšcym pomocy humanitarnej i praw człowieka, podejmš wszelkie konieczne kroki dla zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa osobom niepełnosprawnym w sytuacjach zagrożenia, w tym w sytuacjach konfliktu zbrojnego, katastrof naturalnych oraz w sytuacjach wymagajšcych udzielenia pomocy humanitarnej.
Artykuł 12
Równoć wobec prawa
1. Państwa-Strony potwierdzajš, że osoby niepełnosprawne majš prawo do uznania w każdym miejscu za podmioty osobowe wobec prawa.
2. Państwa-Strony stwierdzajš, iż osoby niepełnosprawne majš takš samš zdolnoć prawnš we wszystkich aspektach życia jak inni obywatele.
3. Państwa-Strony podejmš właciwe kroki, aby zapewnić dostęp osobom niepełnosprawnym do pomocy, jakiej mogš wymagać w korzystaniu ze swojej zdolnoci prawnej.
4. Państwa-Strony zagwarantujš, iż wszystkie rodki i działania odnoszšce się do korzystania ze zdolnoci prawnej zapewniš właciwe i efektywne instrumenty stanowišce ochronę przed nadużyciami, zgodnie z międzynarodowym ustawodawstwem dotyczšcym praw człowieka. Te instrumenty ochronne zagwarantujš to, że rodki i działania odnoszšce się do korzystania ze zdolnoci prawnej, będš podejmowane w poszanowaniu praw, woli i preferencji danej osoby, zapobiegnš konfliktowi interesów i wywieraniu nieuzasadnionego wpływu, będš proporcjonalne i dopasowane do okolicznoci, w jakich dana osoba się znajduje, będš stosowane w możliwie krótkim okresie oraz będš podlegać regularnej rewizji przez kompetentny i bezstronny organ lub władze sšdownicze. Instrumenty będzie proporcjonalna do stopnia, w jakim wyżej wymienione działania i rodki oddziaływajš na prawa i interesy tej osoby.
5. Zgodnie z postanowieniami niniejszej Konwencji, Państwa-Strony podejmš wszelkie stosowne i skuteczne działania dla zapewnienia osobom niepełnosprawnym równego prawa do posiadania lub dziedziczenia własnoci, sprawowania kontroli nad własnymi finansami oraz dostępu do pożyczek bankowych, kredytów hipotecznych i innych form kredytów finansowych, na równych zasadach z innymi obywatelami, oraz zagwarantujš, iż osoby niepełnosprawne nie będš arbitralnie pozbawiane swojej własnoci.
Artykuł 13
Dostęp do wymiaru sprawiedliwoci
1. Państwa-Strony zagwarantujš osobom niepełnosprawnym skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwoci na równych zasadach z innymi obywatelami, w tym poprzez zapewnienie dostosowań proceduralnych i właciwych dla wieku, aby umożliwić osobom niepełnosprawnym, porednie lub bezporednie uczestnictwo w postępowaniu prawnym, również w roli wiadka, w tym na etapie ledztwa i innych wstępnych fazach postępowania.
2. Aby zapewnić osobom niepełnosprawnym skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwoci, Państwa-Strony będš promować właciwe szkolenia dla pracowników wymiaru sprawiedliwoci, w tym pracowników policji i zakładów karnych.
Artykuł 14
Wolnoć i bezpieczeństwo osobiste
1. Państwa-Strony zapewniš osobom niepełnosprawnym, na równych zasadach z innymi obywatelami:
(a) realizację prawa do wolnoci i bezpieczeństwa osobistego;
(b) iż, nie zostanš one pozbawione wolnoci bezprawnie i arbitralnie, i że pozbawienie wolnoci będzie odbywać się w wietle prawa, a niepełnosprawnoć w żadnym przypadku nie będzie uzasadnieniem pozbawienia wolnoci.
2. Państwa-Strony zagwarantujš, iż w razie pozbawienia osoby niepełnosprawnej wolnoci, w drodze jakiegokolwiek procesu, będš jej przysługiwać prawa gwarantowane przez międzynarodowe ustawodawstwo dotyczšce praw człowieka, oraz będzie traktowana w zgodzie z celami i zasadami zawartymi w niniejszej Konwencji, w tym z zasadš racjonalnego dostosowania.
Artykuł 15
Wolnoć od tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżajšcego traktowania albo karania
1. Nikt nie stanie się obiektem tortur oraz okrutnego, nieludzkiego lub poniżajšcego traktowania albo karania, a w szczególnoci nie zostanie poddany medycznym lub naukowym eksperymentom bez wyrażenia na to zgody.
2. Państwa-Strony podejmš działania ustawodawcze, administracyjne, sšdownicze oraz innego typu tak, aby zapewnić osobom niepełnosprawnym, na równych zasadach z innymi obywatelami, ochronę przed torturami oraz innym okrutnym, nieludzkim lub poniżajšcym traktowaniem albo karaniem.
Artykuł 16
Wolnoć od wyzysku, przemocy i wykorzystywania
1. Państwa-Strony podejmš stosowne działania ustawodawcze, administracyjne, społeczne i edukacyjne i inne, w tym z uwzględnieniem kwestii płci, tak, aby zapewnić osobom niepełnosprawnym ochronę przed wszelkimi formami wyzysku, przemocy i wykorzystywania, zarówno w ich rodowisku domowym jak i poza nim.
2. Państwa-Strony podejmš również odpowiednie kroki, aby zapobiec wszelkim formom wyzysku, przemocy i wykorzystywania, poprzez, między innymi, odpowiedniš pomoc i wsparcie dla osób niepełnosprawnych, ich rodzin i opiekunów, z uwzględnieniem kwestii wieku i płci, oraz poprzez udostępnianie informacji i edukacji dotyczšcej unikania, rozpoznawania i zgłaszania przypadków wyzysku, przemocy i wykorzystywania. Państwa-Strony zagwarantujš, iż pomoc w powyższym zakresie będzie uwzględniała kwestie wieku, płci i rodzaj niepełnosprawnoci.
3. Majšc na celu zapobieganie wszelkim formom wyzysku, przemocy i wykorzystywania, Państwa-Strony zapewniš monitoring działań i programów dla osób niepełnosprawnych, poprzez niezależne i kompetentne organy.
4. Państwa-Strony podejmš właciwe kroki wspierajšce powrót do zdrowia psychicznego, umysłowego i somatycznego, rehabilitację i reintegrację społecznš osób niepełnosprawnych, które stały się ofiarami jakiejkolwiek formy wyzysku, przemocy i wykorzystywania, w tym poprzez służby majšce zapewnić osobom niepełnosprawnym ochronę społecznš. Proces powrotu do zdrowia i reintegracji będzie odbywał się w rodowisku, w którym istnieje poszanowanie zdrowia, dobra, godnoci i autonomii osób niepełnosprawnych, i które uwzględnia ich szczególne potrzeby wynikajšce z płci lub wieku.
5. Państwa-Strony przygotujš do wdrożenia skuteczne regulacje prawne i politykę, w tym regulacje i politykę uwzględniajšcš sprawy kobiet i dzieci, aby przypadki wyzysku, przemocy i wykorzystywania osób niepełnosprawnych mogły zostać zidentyfikowane, zbadane i, w razie koniecznoci, cigane sšdownie.
Artykuł 17
Ochrona integralnoci osobistej
Każda osoba niepełnosprawna ma prawo do szacunku dla swojej integralnoci umysłowej i fizycznej na równych zasadach z innymi obywatelami.
Artykuł 18
Swoboda przemieszczania się i wyboru obywatelstwa
1. Państwa-Strony uznajš prawa osób niepełnosprawnych do swobody przemieszczenia się, wyboru miejsca zamieszkania i obywatelstwa, na równych zasadach z innymi obywatelami, oraz zagwarantujš, iż:
(a) Osoby niepełnosprawne będš mieć prawo do przyjmowania i zmiany obywatelstwa i nie będzie ich można pozbawić obywatelstwa arbitralnie lub ze względu na niepełnosprawnoć;
(b) Nie będzie można pozbawić osób niepełnosprawnych, na podstawie niepełnosprawnoci, prawa do nabywania, posiadania i wykorzystywania dokumentacji powiadczajšcej ich obywatelstwo, lub innych dokumentów tożsamoci, oraz wykorzystywania procedur, takich jak procedury imigracyjne, które mogš być pomocne w realizacji prawa do swobody przemieszczania się;
(c) Osoby niepełnosprawne będš mieć prawo do opuszczania jakiegokolwiek kraju, w tym własnego;
(d) Nie będzie można pozbawić osób niepełnosprawnych, arbitralnie lub na podstawie niepełnosprawnoci, prawa wjazdu do własnego kraju.
2. Niezwłocznie po urodzeniu dzieci niepełnosprawnych zostanie sporzšdzony ich akt urodzenia i dzieci, od momentu urodzenia, będš mieć prawo do otrzymania imienia, uzyskania obywatelstwa oraz, jeli to możliwe, do poznania swoich rodziców i pozostawania pod ich opiekš.
Artykuł 19
Samodzielne życie i integracja społeczna
Państwa-Strony uznajš prawo wszystkich osób niepełnosprawnych do życia w społecznoci, i do dokonywania wyborów na równi z innymi obywatelami, oraz podejmš skuteczne i stosowne działania, aby ułatwić osobom niepełnosprawnym korzystanie z wyżej wymienionego prawa oraz ich pełnš integrację i uczestnictwo w życiu społecznym, w tym zagwarantujš, iż:
(a) Osoby niepełnosprawne będš mieć szansę wyboru miejsca zamieszkania, na równych zasadach z innymi obywatelami, oraz wyboru gdzie i z kim będš mieszkać, jak również nie będš zobligowani do mieszkania w okrelonych warunkach;
(b) Osoby niepełnosprawne będš mieć dostęp do szerokiego zakresu usług wspierajšcych funkcjonowanie w rodowisku domowym, lokalnym i innym, w tym indywidualnej opieki koniecznej do życia i integracji w społeczeństwie i zapobiegajšcej izolacji i segregacji osób niepełnosprawnych;
(c) Ogólnie dostępne usługi i obiekty będš dostępne na równych zasadach dla osób niepełnosprawnych oraz będš dostosowane do ich potrzeb.
Artykuł 20
Mobilnoć
Państwa-Strony podejmš skuteczne działania, majšce na celu umożliwienie osobom niepełnosprawnym mobilnoci i możliwie największej samodzielnoci w tym zakresie, w tym poprzez:
(a) Ułatwienie mobilnoci osobom niepełnosprawnym w sposób i w czasie przez nie okrelonym, oraz po dostępnych kosztach;
(b) Ułatwienie osobom niepełnosprawnym dostępu do dobrej jakoci urzšdzeń ułatwiajšcych poruszanie się, technologii pomocniczych i różnych form opieki i porednictwa, w tym poprzez obniżenie kosztów nabycia powyższych produktów i usług;
(c) Zapewnienie szkoleń z zakresu przemieszczania się osobom niepełnosprawnym oraz specjalistom pracujšcym z osobami niepełnosprawnymi;
(d) Zachęcanie producentów urzšdzeń pomocniczych, aby brali pod uwagę wszelkie aspekty zwišzane z mobilnociš osób niepełnosprawnych.
Artykuł 21
Wolnoć ekspresji i wyrażania poglšdów oraz dostęp do informacji
Państwa-Strony podejmš wszelkie właciwe działania umożliwiajšce osobom niepełnosprawnym egzekwowanie swoich praw do wolnoci słowa i wyrażania poglšdów, w tym swobody uzyskiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i idei na równych zasadach z innymi członkami społeczeństwa, za pomocš wszelkich rodków komunikacji międzyludzkiej, okrelonych w artykule 2 niniejszej Konwencji, w tym poprzez:
(a) Dostarczanie osobom niepełnosprawnym informacji przeznaczonych dla ogółu społeczeństwa w dostępnym formacie i za pomocš rodków przekazu odpowiednich dla rodzaju niepełnosprawnoci, bez opónień czasowych i dodatkowych kosztów;
(b) Akceptowanie i umożliwienie korzystania w sytuacjach oficjalnych z języka migowego, pisma Braillea, wspomagajšcych i alternatywnych sposobów komunikacji oraz wszelkich innych rodków, sposobów i formatów komunikacji wybranych przez osoby niepełnosprawne;
(c) Nakłanianie prywatnych usługodawców wiadczšcych usługi dla ogółu społeczeństwa, w tym dostawców usług internetowych, aby dostarczali informacje i usługi w formie dostępnej i przydatnej dla osób niepełnosprawnych;
(d) Zachęcanie rodków masowego przekazu, w tym dostawców informacji poprzez Internet, aby udostępniały swoje usługi osobom niepełnosprawnym;
(e) Uznanie i promocję języków migowych.
Artykuł 22
Poszanowanie prywatnoci
1. Żadna osoba niepełnosprawna, niezależnie od miejsca zamieszkania lub warunków życia, nie będzie narażona na arbitralne i bezprawne naruszanie prywatnoci własnej, swojej rodziny, domu i korespondencji lub innej formy komunikacji międzyludzkiej, ani na bezprawne ataki na swojš czeć i reputację. Osobom niepełnosprawnym przysługuje ochrona prawna przed powyższymi atakami i naruszaniem prywatnoci.
2. Państwa-Strony będš chronić dane osobowe, informacje dotyczšce choroby i rehabilitacji osób niepełnosprawnych, na równych zasadach z innymi członkami społeczeństwa.
Artykuł 23
Poszanowanie życia rodzinnego i domowego
1. Państwa-Strony podejmš skuteczne i właciwe działania majšce na celu eliminację dyskryminacji wobec osób niepełnosprawnych we wszelkich kwestiach odnoszšcych się do sfery małżeństwa, rodziny, rodzicielstwa i zwišzków, na równych zasadach z innymi obywatelami, aby zagwarantować:
(a) Prawo wszystkim osobom niepełnosprawnym, zdolnym do zawarcia zwišzku małżeńskiego, do wejcia w zwišzek małżeński i założenia rodziny na zasadach całkowitej dobrowolnoci i zgody przyszłych małżonków;
(b) Prawo osób niepełnosprawnych do podejmowania nieprzymuszonej i odpowiedzialnej decyzji dotyczšcej czasu wydania na wiat oraz liczby potomstwa, oraz prawo do informacji stosownej do wieku odbiorców, dotyczšcej edukacji seksualnej i planowania rodziny, jak również rodki do realizacji wyżej wymienionych praw;
(c) Zachowanie zdolnoci rozrodczej osób niepełnosprawnych, w tym dzieci, na równych zasadach z innymi obywatelami.
2. Państwa-Strony zagwarantujš prawa i obowišzki osób niepełnosprawnych w zakresie opieki, kurateli, powiernictwa, adopcji dzieci i podobnych instytucji, tam, gdzie istniejš one w krajowym ustawodawstwie, przy czym we wszystkich przypadkach dobro dziecka będzie wartociš nadrzędnš. Państwa-Strony udzielš stosownej pomocy osobom niepełnosprawnym w realizacji obowišzków
zwišzanych z wychowaniem dzieci.
3. Państwa-Strony zagwarantujš prawa dzieci niepełnosprawnych w zakresie życia rodzinnego. Majšc na celu realizację tych praw oraz zapobieganie ukrywaniu, porzucaniu, zaniedbaniu i segregacji dzieci niepełnosprawnych, Państwa-Strony zobowišżš się do wczesnego rozpowszechniania obszernych informacji, oferowania szeroko zakrojonych usług i udzielania wsparcia dzieciom niepełnosprawnym i ich rodzinom.
4. Państwa-Strony zagwarantujš, iż dzieci nie będš oddzielane od rodziców wbrew ich woli, chyba, że tak postanowiš kompetentne władze na podstawie oceny sšdu, według której taka separacja jest konieczna w imię najlepiej pojętego interesu dziecka zgodnie z prawem i stosownymi procedurami. w żadnym przypadku dziecko nie zostanie odseparowane od rodziców na podstawie niepełnosprawnoci swojej, jednego lub obojga rodziców.
5. W sytuacji, gdy członkowie najbliższej rodziny nie sš w stanie sprawować opieki nad dzieckiem, Państwa-Strony podejmš działania, aby zapewnić odpowiedniš alternatywnš opiekę nad dzieckiem poprzez członków dalszej rodziny, a jeli będzie to niemożliwe, w społecznoci dziecka w rodowisku rodzinnym.
Artykuł 24
Edukacja
1. Państwa-Strony uznajš prawo osób niepełnosprawnych do edukacji. Majšc na celu realizację tego prawa bez jakiejkolwiek formy dyskryminacji i na zasadach równoci, Państwa-Strony zagwarantujš system edukacji integracyjnej na wszystkich etapach edukacyjnych oraz kształcenia ustawicznego, ukierunkowany na:
(a) Pełny rozwój ludzkiego potencjału, poczucia godnoci i własnej wartoci, oraz wzmocnienie poszanowania dla praw człowieka, fundamentalnych swobód i różnorodnoci członków rodziny ludzkiej;
(b) Jak najpełniejszy rozwój osobowoci, talentów i kreatywnoci, jak również intelektualny i fizyczny osób niepełnosprawnych;
(c) Umożliwienie osobom niepełnosprawnym efektywnego uczestnictwa w wolnym społeczeństwie.
2. Majšc na celu realizację powyższego prawa, Państwa-Strony zagwarantujš, iż:
(a) Osoby niepełnosprawne nie będš wykluczane z powszechnego systemu edukacyjnego ze względu na swojš niepełnosprawnoć, oraz, że dzieci niepełnosprawne nie zostanš wykluczone z bezpłatnej i obowišzkowej edukacji podstawowej i redniej na podstawie swojej niepełnosprawnoci;
(b) Osoby niepełnosprawne będš miały dostęp do bezpłatnej podstawowej i redniej edukacji integracyjnej, na dobrym poziomie, na równych zasadach z innymi obywatelami w społecznoci, w której żyjš;
(c) Zostanš wprowadzone racjonalne dostosowania do szczególnych potrzeb osób niepełnosprawnych;
(d) Osoby niepełnosprawne otrzymajš wsparcie, w ramach powszechnego systemu edukacyjnego, umożliwiajšce ich efektywne kształcenie;
(e) Zostanš podjęte skuteczne rodki, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb, majšce na celu maksymalizowanie rozwoju intelektualnego i społecznego, zgodne z celem pełnej integracji.
3. Państwa-Strony umożliwiš osobom niepełnosprawnym naukę życiowych i społecznych umiejętnoci, które ułatwiš ich pełne i równoprawne uczestnictwo w edukacji i życiu społecznym. w tym celu, Państwa-Strony podejmš stosowne kroki, w tym:
(a) Umożliwienie nauki pisma Braillea, pisma alternatywnego, wspomagajšcych i alternatywnych sposobów, rodków i formatów komunikacji, umiejętnoci orientacyjnych i poruszania się oraz umożliwienie funkcjonowania grup samopomocy i mentoringu;
(b) Umożliwienie nauki języka migowego i promocja tożsamoci językowej społecznoci osób niesłyszšcych;
(c) Zagwarantowanie, iż edukacja osób niepełnosprawnych, a w szczególnoci dzieci, niewidomych, niesłyszšcych oraz równoczenie niewidomych i niesłyszšcych, będzie odbywała się w językach i za pomocš rodków komunikacji najbardziej odpowiednich dla danej jednostki, i w rodowisku umożliwiajšcym maksymalny rozwój intelektualny i społeczny.
3. Aby zapewnić realizację tego prawa, Państwa-Strony podejmš odpowiednie działania i zatrudniš nauczycieli, w tym nauczycieli niepełnosprawnych, wykwalifikowanych w zakresie języka migowego i/lub pisma Braillea i zobowišzujš się szkolić pracowników do pracy na każdym etapie edukacyjnym. Szkolenie to będzie obejmować wiedzę na temat niepełnosprawnoci oraz wykorzystania właciwych wspomagajšcych i alternatywnych sposobów, rodków i formatów komunikacji, metod nauczania oraz, w ramach szkolenia, zostanš zapewnione materiały pomocnicze dla osób niepełnosprawnych.
4. Państwa-Strony zagwarantujš osobom niepełnosprawnym dostęp do szkolnictwa wyższego, zawodowego, edukacji dorosłych i kształcenia ustawicznego bez dyskryminacji i na równych zasadach z innymi obywatelami. w tym celu, Państwa-Strony zagwarantujš racjonalne dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Artykuł 25
Zdrowie
Państwa-Strony uznajš, iż osoby niepełnosprawne maja prawo do możliwie najwyższego standardu zdrowia bez dyskryminacji ze względu na niepełnosprawnoć. Państwa-Strony podejmš właciwe kroki, aby zagwarantować osobom niepełnosprawnym dostęp do usług zdrowotnych z uwzględnieniem kwestii płci, w tym rehabilitację zdrowotnš. W szczególnoci Państwa-Strony:
(a) Zagwarantujš osobom niepełnosprawnym taki sam zakres, jakoć i standard bezpłatnej lub przystępnej cenowo opieki medycznej i programów zdrowotnych, jak innym obywatelom, w tym w obszarze zdrowia seksualnego i zwišzanego z rozrodczociš oraz programów zdrowia publicznego;
(b) Zapewniš usługi zdrowotne ukierunkowane na szczególne potrzeby osób niepełnosprawnych, w tym wczesne rozpoznanie i leczenie, oraz usługi ukierunkowane na minimalizowanie i zapobieganie niepełnosprawnoci, w tym wród dzieci i osób w podeszłym wieku;
(c) Zapewniš powyższe usługi zdrowotne w możliwie bliskiej odległoci od rodowisk osób niepełnosprawnych, również w okolicach wiejskich;
(d) Będš wymagać od osób pracujšcych w sektorze opieki zdrowotnej, aby zapewniły osobom niepełnosprawnym opiekę o takiej samej jakoci jak pozostałym członkom społeczeństwa, w tym, na zasadzie nieprzymuszonej zgody i pełnego poinformowania, między innymi poprzez podnoszenie wiadomoci praw człowieka, godnoci, autonomii i potrzeb osób niepełnosprawnych przez szkolenia i propagowanie standardów etycznych w publicznej i prywatnej służbie zdrowia;
(e) Zakażš dyskryminowania osób niepełnosprawnych przy udzielaniu ubezpieczenia zdrowotnego oraz ubezpieczenia na życie, w sytuacji, gdy takie ubezpieczenie jest dozwolone przez ustawodawstwo danego kraju, i będzie ono udzielone w sposób sprawiedliwy i racjonalny;
(f) Będš zapobiegać przypadkom odmowy opieki lub usług zdrowotnych oraz płynów i żywnoci ze względu na niepełnosprawnoć.
Artykuł 26
Rewalidacja i rehabilitacja
1. Państwa-Strony podejmš skuteczne i stosowne działania, w tym poprzez organizacje samopomocowe, zmierzajšce do umożliwienia osobom niepełnosprawnym osišgnięcia i utrzymania jak największej samodzielnoci, zdolnoci fizycznej, intelektualnej, społecznej i zawodowej oraz pełnej integracji i uczestnictwa we wszystkich aspektach życia społecznego. W tym celu, Państwa-Strony zorganizujš, wzmocniš i rozszerzš szeroko zakrojonš działalnoć w zakresie usług i programów rewalidacyjnych i rehabilitacyjnych, szczególnie w obszarach zdrowia, zatrudnienia, edukacji i usług społecznych, przy czym te programy i usługi:
(a) Będš realizowane na możliwie wczesnym etapie i będš oparte na wielodyscyplinarnej ocenie indywidualnych potrzeb i mocnych stron;
(b) Będš wspierać uczestnictwo i integrację w społeczeństwie i wszelkich jego aspektach, będš dobrowolne oraz dostępne dla osób niepełnosprawnych, w możliwie bliskiej odległoci od ich rodowisk, również w okolicach wiejskich;
2. Państwa-Strony będš promować szkolenia wstępne i ustawiczne osób zawodowo zajmujšcych się rewalidacjš i rehabilitacjš oraz personelu zatrudnionego w tym obszarze.
3. Państwa-Strony będš promować dostępnoć, znajomoć i wykorzystanie pomocniczych urzšdzeń i technologii przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych, dla celów rewalidacji i rehabilitacji.
Artykuł 27
Praca i zatrudnienie
1. Państwa-Strony uznajš prawo osób niepełnosprawnych do pracy, na równych zasadach z innymi obywatelami, w tym prawo do utrzymywania się z pracy wybranej przez siebie i akceptowanej na rynku pracy i w rodowisku pracy, o charakterze otwartym, niewykluczajšcym i dostępnym dla osób niepełnosprawnych. Państwa-Strony będš chronić i promować realizowanie prawa do pracy, w tym również przez osoby, które stały się niepełnosprawne w czasie zatrudnienia, podejmujšc odpowiednie kroki, w tym legislacyjne, aby między innymi:
(a) Zakazać dyskryminacji ze względu na niepełnosprawnoć, w odniesieniu do wszystkich kwestii dotyczšcych wszelkich form zatrudnienia, w tym warunków rekrutacji, zatrudnienia, kontynuacji zatrudnienia, awansu zawodowego i warunków pracy zgodnych
z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy;
(b) Chronić prawa osób niepełnosprawnych, na równych zasadach z innymi obywatelami, do sprawiedliwych i korzystnych warunków pracy, w tym do równych szans i takiego samego wynagrodzenia za pracę tej samej wartoci, do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w tym prawa do ochrony przed molestowaniem i do zadoćuczynienia za poniesione krzywdy;
(c) Zagwarantować, ze osoby niepełnosprawne będš mogły egzekwować swoje prawa pracy i prawa zwišzkowe, na równych zasadach z innymi obywatelami;
(d) Umożliwić osobom niepełnosprawnym skuteczny dostęp do programów poradnictwa zawodowego i technicznego, usług
zwišzanych z zatrudnieniem oraz szkolenia zawodowego i ustawicznego;
(e) Promować szanse zatrudnienia oraz awansu zawodowego osób niepełnosprawnych na rynku pracy, jak również oferować pomoc w znalezieniu, zdobyciu, utrzymaniu i powrotu do zatrudnienia;
(f) Promować szanse na samozatrudnienie, przedsiębiorczoć, rozwój spółdzielni i zakładanie własnej firmy;
(g) Zatrudniać osoby niepełnosprawne w sektorze publicznym;
(h) Promować zatrudnienie osób niepełnosprawnych w sektorze prywatnym poprzez odpowiedniš politykę i rodki, w tym akcje afirmatywne, działania motywujšce i inne;
(i) Zapewnić racjonalne dostosowanie miejsc pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych;
(j) Promować zdobywanie przez osoby niepełnosprawne dowiadczenia zawodowego na otwartym rynku pracy;
(k) Promować programy, których celem jest umożliwienie osobom niepełnosprawnym rehabilitacji zawodowej, powrotu do pracy oraz utrzymania zatrudnienia.
2. Państwa-Strony zagwarantujš, iż osoby niepełnosprawne nie będš zmuszane do pracy niewolniczej czy też na zasadach poddańczej zależnoci, oraz że będš chronione, na równych zasadach z innymi obywatelami, przed pracš przymusowš lub obowišzkowš.
Artykuł 28
Adekwatne warunki życia i ochrona socjalna
1. Państwa-Strony uznajš prawa osób niepełnosprawnych i ich rodzin do adekwatnych warunków życia, w tym należytego pożywienia, odzieży i mieszkania i do stałej poprawy warunków życia, oraz podejmš odpowiednie kroki, aby zabezpieczyć i promować egzekwowanie tych praw bez dyskryminacji wynikajšcej z niepełnosprawnoci.
2. Państwa-Strony uznajš prawa osób niepełnosprawnych do ochrony socjalnej oraz korzystania z tego prawa bez dyskryminacji wynikajšcej z niepełnosprawnoci, oraz podejmš odpowiednie kroki, aby zabezpieczyć i promować egzekwowanie tych praw, w tym kroki majšce na celu:
(a) Zagwarantowanie równego dostępu osób niepełnosprawnych do czystej wody, oraz stosownych i dostępnych finansowo usług, urzšdzeń oraz innych form pomocy zaspokajajšcych szczególne potrzeby osób niepełnosprawnych;
(b) Zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym, a w szczególnoci kobietom i dziewczętom niepełnosprawnym oraz osobom starszym, dostępu do programów ochrony socjalnej i programów, których celem jest ograniczanie ubóstwa;
(c) Zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom żyjšcym w warunkach ubóstwa dostępu do pomocy rzšdowej obejmujšcej koszty ponoszone w zwišzku z niepełnosprawnociš, w tym do stosownych szkoleń, poradnictwa, pomocy finansowej oraz opieki zastępczej;
(d) Zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym dostępu do programów mieszkalnictwa publicznego;
(e) Zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym dostępu do wiadczeń i programów emerytalnych.
Artykuł 29
Uczestnictwo w życiu politycznym i publicznym
Państwa-Strony zagwarantujš osobom niepełnosprawnym prawa polityczne i szansę korzystania z nich na równych zasadach z innymi obywatelami, oraz zobowišzujš się:
(a) Zapewnić osobom niepełnosprawnym możliwoć pełnego i efektywnego uczestnictwa w życiu publicznym i politycznym, na równych zasadach z innymi obywatelami, bezporednio lub poprzez dowolnie wybranych przedstawicieli, w tym szansę i prawo do głosowania i startowania w wyborach, poprzez między innymi:
(i) Zagwarantowanie, iż procedury, udogodnienia i materiały wyborcze będš odpowiednie, dostępne, zrozumiałe i łatwe w użyciu;
(ii) Ochronę prawa osób niepełnosprawnych do udziału w tajnym głosowaniu w wyborach i referendach publicznych, bez zastraszania, oraz prawa do startowania w wyborach, pełnienia urzędów i wszelkich funkcji publicznych na wszystkich szczeblach władzy, jak również poprzez umożliwienie osobom niepełnosprawnym, w razie koniecznoci, korzystania z urzšdzeń pomocniczych i nowych technologii;
(iii) Zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym swobody wyrazu woli jako wyborcom i w tym celu, w razie koniecznoci, udzielenie zgody na skorzystanie przy głosowaniu z pomocy osoby przez nie wybranej;
(b) Aktywnie promować rodowisko, w którym osoby niepełnosprawne będš mogły skutecznie i w pełni uczestniczyć w życiu publicznym bez dyskryminacji i na równych zasadach z innymi obywatelami, i zachęcać osoby niepełnosprawne do uczestnictwa w życiu publicznym, w tym do:
(i) Uczestnictwa w pozarzšdowych organizacjach i stowarzyszeniach zwišzanych z życiem publicznym i politycznym kraju, oraz w działalnoci i administracji partii politycznych;
(ii) Zakładania i przystępowania do organizacji osób niepełnosprawnych, reprezentujšcych osoby niepełnosprawne na szczeblach: międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym.
Artykuł 30
Uczestnictwo w życiu kulturalnym, rekreacji, zajęciach sportowych i innych formach wypoczynku
1. Państwa-Strony uznajš prawo osób niepełnosprawnych do uczestnictwa na równych zasadach z innym obywatelami w życiu kulturalnym, oraz podejmš stosowne działania, aby umożliwić osobom niepełnosprawnym:
(a) Korzystanie z materiałów dotyczšcych zagadnień kultury w dostępnych formatach;
(b) Dostęp do programów telewizyjnych, filmów, teatru, i innych form działalnoci kulturalnej, w dostępnych formatach;
(c) Dostęp do miejsc, w których odbywajš się wydarzenia kulturalne, tj. teatry, muzea, kina, biblioteki oraz do usług zwišzanych z działalnociš kulturalnš i turystycznš, jak również, na ile jest to możliwe, dostęp do miejsc historycznych i ważnych z punktu widzenia kultury narodowej.
2. Państwa-Strony podejmš odpowiednie działania celem umożliwienia osobom niepełnosprawnym rozwoju i korzystania ze swojego twórczego, artystycznego i intelektualnego potencjału, nie tylko dla korzyci własnych, ale również dla wzbogacenia społeczeństwa.
3. Państwa-Strony podejmš odpowiednie działania, w zgodzie z prawem międzynarodowym, tak, aby akty prawne dotyczšce ochrony praw własnoci intelektualnej nie stanowiły nieracjonalnej bariery dyskryminujšcej osoby niepełnosprawne w dostępie do materiałów zwišzanych ze sferš kultury.
4. Osoby niepełnosprawne będš mieć prawo, na równych zasadach z innymi obywatelami, do wsparcia i uznania swojej szczególnej tożsamoci kulturowej i językowej, w tym języków migowych i kultury osób niesłyszšcych.
5. Majšc na celu umożliwienie osobom niepełnosprawnym uczestnictwa, na równych zasadach z innymi obywatelami, w zajęciach rekreacyjnych, sportowych czy innych formach spędzania wolnego czasu, Państwa-Strony podejmš stosowne działania, aby:
(a) Promować i zachęcać osoby niepełnosprawne do uczestnictwa, w jak najszerszym zakresie, we wszystkich obszarach działalnoci sportowej, należšcej do głównego nurtu życia społecznego;
(b) Zagwarantować osobom niepełnosprawnym możliwoć organizowania, inicjowania i uczestnictwa w działalnoci sportowej i rekreacyjnej skierowanej do osób niepełnosprawnych, oraz zachęcać do zapewniania w tym celu rodków, szkolenia i nauki, na zasadzie równoci.
(c) Zagwarantować osobom niepełnosprawnym dostęp do miejsc, w których prowadzona jest działalnoć sportowa, rekreacyjna i turystyczna;
(d) Umożliwić dzieciom niepełnosprawnym uczestnictwo w zabawach i zajęciach rekreacyjnych i sportowych, w tym w zajęciach organizowanych w ramach systemu szkolnego, na równych zasadach z innymi dziećmi;
(e) Zapewnić, osobom niepełnosprawnym dostęp do usług w zakresie sportu, rekreacji, turystyki i innych form spędzania wolnego czasu.
Artykuł 31
Statystyki i gromadzenie danych
1. Państwa-Strony podejmujš się gromadzenia stosownych informacji, w tym danych statystycznych i pochodzšcych z badań, które umożliwiš formułowanie i wdrażanie polityki służšcej realizacji postanowień niniejszej Konwencji. Proces gromadzenia i przechowywania informacji będzie:
(a) Zgodny z prawnie ustanowionymi zabezpieczeniami, w tym prawodawstwem dotyczšcym ochrony danych, aby zapewnić poufnoć i poszanowanie dla prywatnoci osób niepełnosprawnych;
(b) Zgodny z normami uznanymi na arenie międzynarodowej, majšcymi na celu ochronę fundamentalnych swobód i praw człowieka oraz z zasadami etycznymi, którymi należy się kierować przy gromadzeniu i wykorzystywaniu danych statystycznych.
2. Informacje zgromadzone zgodnie z niniejszym artykułem zostanš odpowiednio skategoryzowane i wykorzystane do oceny wdrożenia zobowišzań podjętych przez Państwa-Strony w ramach niniejszej Konwencji oraz do identyfikowania i podejmowania działań wobec barier stojšcych na drodze egzekwowania praw osób niepełnosprawnych.
3. Państwa-Strony przyjmš na siebie obowišzek rozpowszechniania tych danych statystycznych i zapewniš dostęp do nich osobom niepełnosprawnym i innym.
Artykuł 32
Współpraca międzynarodowa
1. Państwa-Strony uznajš wagę współpracy międzynarodowej i promocji współpracy międzynarodowej, majšcej na celu wsparcie wysiłków na poziomie poszczególnych krajów ukierunkowanych na realizację celów niniejszej Konwencji, oraz podejmš stosowne i skuteczne działania w tym względzie, wspólnie z międzynarodowymi i regionalnymi organizacjami oraz organizacjami funkcjonujšcymi w ramach społeczeństwa obywatelskiego, a w szczególnoci z organizacjami osób niepełnosprawnych. W zakres tych działań mogš wchodzić, między innymi:
(a) Działania majšce na celu zagwarantowanie, iż międzynarodowa współpraca, w tym międzynarodowe programy rozwoju, nie będzie wykluczać osób niepełnosprawnych i będzie dla nich dostępna;
(b) Umożliwienie i wsparcie budowania potencjału, w tym poprzez wymianę i dzielenie się informacjami, dowiadczeniami, programami szkoleniowymi i najlepszymi praktykami;
(c) Ułatwianie współpracy w dziedzinie badań i dostępu do wiedzy naukowej i technicznej;
(d) Udzielanie pomocy technicznej i ekonomicznej, w tym poprzez ułatwienie dostępu do technologii i dzielenie się dostępnymi i pomocniczymi technologiami, oraz poprzez transfer technologii.
2. Postanowienia niniejszego artykułu pozostajš bez uszczerbku dla zobowišzań podjętych w ramach niniejszej Konwencji przez każde z Państw-Stron.
Artykuł 33
Wdrożenie i monitoring na szczeblu krajowym
1. Państwa-Strony, zgodnie z własnym systemem organizacyjnym, desygnujš co najmniej jednš komórkę w strukturach rzšdowych do spraw zwišzanych z wdrożeniem niniejszej Konwencji, oraz rozważš ustanowienie lub desygnację mechanizmu koordynacyjnego w ramach rzšdu, który ułatwi powišzane działania w różnych sektorach i na różnych szczeblach.
2. Państwa-Strony, zgodnie ze swoim systemem prawnym i administracyjnym, będš utrzymywać, umacniać, desygnować lub ustanawiać w ramach swoich struktur, ramowy program działania, w tym co najmniej jeden niezależny mechanizm, do promowania, ochrony i monitorowania działań wdrożeniowych niniejszej Konwencji. Desygnujšc lub ustanawiajšc taki mechanizm, Państwa- Strony uwzględniš zasady odnoszšce się do statusu i funkcjonowania krajowych instytucji do spraw ochrony i promowania praw człowieka.
3. Społeczeństwo obywatelskie, a w szczególnoci osoby niepełnosprawne i reprezentujšce je organizacje, będzie zaangażowane w proces monitorowania wdrażania postanowień niniejszej Konwencji i będzie w nim w pełni uczestniczyć.
Artykuł 34
Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych
1. Zostanie ustanowiony Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych (zwany dalej Komitetem), który będzie spełniał poniżej wymienione funkcje.
2. W chwili wejcia w życie niniejszej Konwencji, Komitet będzie się składał z dwunastu ekspertów. Po dodatkowych szećdziesięciu ratyfikacjach lub przystšpieniach do Konwencji, członkowsko w Komitecie zwiększy się o szeciu członków, osišgajšc maksymalnš liczbę osiemnastu członków.
3. Członkowie Komitetu będš występować we własnym imieniu, oraz reprezentować wysokie normy etyczne, kompetencje i dowiadczenie w obszarze objętym niniejszš Konwencjš. Przy nominacji swoich kandydatów, zachęca się Państwa-Strony do uwzględnienia postanowienia zawartego w artykule 4 ust.3 niniejszej Konwencji.
4. Członkowie Komitetu będš wybierani przez Państwa-Strony, z uwzględnieniem zasady równomiernego podziału geograficznego, reprezentacji różnych form cywilizacji i głównych systemów prawnych, oraz zrównoważonej reprezentacji płci i uczestnictwa ekspertów wybranych sporód osób niepełnosprawnych.
5. Członkowie Komitetu będš wyłaniani w tajnym głosowaniu z listy osób nominowanych przez Państwa-Strony będšcych ich obywatelami, na spotkaniach Konferencji Państw-Stron. Na tych spotkaniach, na których reprezentanci dwóch trzecich Państw- Stron będš stanowić kworum, do Komitetu zostanš wybrane te osoby, które otrzymajš największš liczbę głosów i absolutnš większoć głosów przedstawicieli Państw-Stron obecnych i bioršcych udział w głosowaniu.
6. Wstępne wybory będš zorganizowane nie póniej niż szeć miesięcy po wejciu w życie niniejszej Konwencji. Przynajmniej cztery miesišce przed datš każdych wyborów, Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych, przele list do Państw-Stron z zaproszeniem do przedstawienia nominacji w cišgu dwóch miesięcy. Sekretarz Generalny następnie przygotuje listę nominowanych tš drogš osób, w porzšdku alfabetycznym, z wyszczególnieniem Państwa nominujšcego danego kandydata, a następnie przedłoży jš Państwom- Stronom niniejszej Konwencji.
7. Członkowie Komitetu będš wybierani na okres czterech lat. Członkom Komitetu przysługuje prawo jednokrotnego ubiegania się o drugš kadencję. Jednakże kadencja szeciu z wszystkich członków wybranych w czasie pierwszych wyborów zakończy się z upływem dwóch lat. Bezporednio po pierwszych wyborach, nazwiska tych szeciu członków zostanš wyłonione w drodze losowania przez przewodniczšcego spotkania, o którym mowa w ustępie 5 niniejszego artykułu.
8. Wybór kolejnych szeciu członków zostanie dokonany w ramach zwyczajnych wyborów, zgodnie z odpowiednimi postanowieniami niniejszego artykułu.
9. W razie mierci lub rezygnacji członka komisji, lub deklaracji z jego/jej strony, iż z jakiego powodu nie może już dłużej wykonywać swoich obowišzków, Państwo, które nominowało tego członka wyznaczy kolejnego eksperta, który będzie posiadał wymagane kwalifikacje i spełniał wymagania okrelone w postanowieniach niniejszego artykułu, aby sprawował tę funkcję do końca kadencji.
10. Komitet ustanowi własne procedury postępowania.
11. Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych zapewni odpowiedni personel i udogodnienia konieczne do skutecznego sprawowania funkcji Komitetu w ramach niniejszej Konwencji, oraz zwoła jego wstępne zebranie.
12. Za aprobatš Generalnego Zgromadzenia, członkowie Komitetu otrzymajš wynagrodzenie ze rodków Narodów Zjednoczonych, na warunkach okrelonych przez Zgromadzenie, z uwzględnieniem wagi obowišzków Komitetu.
13. Członkom Komitetu będš przysługiwać udogodnienia, przywileje i immunitety takie, jakie przysługujš ekspertom w trakcie misji na rzecz Narodów Zjednoczonych, okrelone w odpowiednich sekcjach Konwencji dotyczšcej przywilejów i immunitetów Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 35
Sprawozdania Państw-Stron
1. Każde Państwo-Strona przedłoży Komitetowi poprzez Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych obszerne sprawozdanie dotyczšce działań podjętych celem realizacji zobowišzań okrelonych niniejszš Konwencjš oraz postępu, jaki się dokonał w Państwie-Stronie w rezultacie tych działań w cišgu dwóch lat od wejcia w życie niniejszej Konwencji.
2. Następnie, Państwa-Strony będš przedkładać kolejne sprawozdania przynajmniej co cztery lata oraz na probę Komitetu.
3. Komitet podejmie decyzję, co do wytycznych stosownych do treci sprawozdań.
4. Państwo-Strona po przedłożeniu Komitetowi obszernego wstępnego sprawozdania, nie jest zobowišzane do powtarzania informacji w nim zawartych w kolejnych sprawozdaniach. Przygotowujšc sprawozdania dla Komitetu, Państwa-Strony powinny stosować zasady jawnoci i uczciwoci, oraz mieć wzglšd na postanowienie zawarte w artykule 4 ust. 3 niniejszej Konwencji.
5. Sprawozdania mogš wskazywać na trudnoci i czynniki oddziałujšce na stopień realizacji zobowišzań podjętych w ramach niniejszej Konwencji.
Artykuł 36
Analiza treci sprawozdań
1. Treć każdego sprawozdania będzie dokładnie rozpatrywana przez członków Komitetu, którzy będš formułować pod adresem Państw-Stron sugestie i ogólne zalecenia stosownie do treci sprawozdań. Państwo- Strona może odpowiedzieć na nie przesyłajšc informacje Komitetowi, jakie uważa za stosowne. Komitet może zwrócić się do Państw-Stron z probš o dalsze informacje odnonie wdrożenia postanowień niniejszej Konwencji.
2. Jeli Państwo-Strona znacznie przekroczy termin składania sprawozdania, Komitet może zawiadomić to Państwo o potrzebie dokonania wglšdu w proces wdrażania postanowień niniejszej Konwencji w tym Państwie, na podstawie dostępnych Komitetowi wiarygodnych informacji w razie, gdy sprawozdanie nie zostanie złożone w cišgu trzech miesięcy po przesłaniu tego zawiadomienia. Komitet zaprosi Państwo-Stronę, o którym mowa, do uczestnictwa w powyższej kontroli. w sytuacji, gdy Państwo-Strona przedłoży sprawozdanie w odpowiedzi na zawiadomienie, wówczas zostanš zastosowane postanowienia ustępu 1 niniejszego artykułu.
3. Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych udostępni wszystkie sprawozdania Państwom-Stronom.
4. Państwa-Strony udostępniš sprawozdania szerokiemu ogółowi w swoich krajach oraz umożliwiš dostęp do sugestii i ogólnych zaleceń poczynionych, co do treci tych sprawozdań.
5. Komitet, jeli uzna to za właciwe, przekaże specjalistycznym agencjom, funduszom i programom Narodów Zjednoczonych, jak również innym kompetentnym organom, sprawozdania Państw-Stron, wraz z ewentualnymi spostrzeżeniami i zaleceniami poczynionymi przez Komitet, aby odnieć się do zawartych w nich prób o poradę technicznš lub pomoc.
Artykuł 37
Współpraca pomiędzy Państwami-Stronami a Komitetem
1. Każde Państwo-Strona będzie współpracować z Komitetem oraz udzielać pomocy jego członkom w realizacji ich mandatu.
2. W relacjach z Państwami-Stronami, Komitet będzie uwzględniał sposoby i metody umacniania zdolnoci Państw do wdrażania postanowień niniejszej Konwencji, w tym w drodze współpracy międzynarodowej.
Artykuł 38
Relacje Komitetu z innymi organami
Dbajšc o skuteczne wdrożenie niniejszej Konwencji oraz, aby zachęcać do współpracy międzynarodowej w sferze objętej niniejszš Konwencjš:
(a) Specjalistyczne agencje i inne organy Narodów Zjednoczonych będš miały prawo do reprezentacji w sytuacji, gdy będzie rozpatrywane wdrażanie tych postanowień Konwencji, które wchodzš w zakres ich mandatu. Komitet może zaprosić specjalistyczne agencje i inne kompetentne organy, gdy uzna to za właciwe, do udzielenia porady eksperckiej dotyczšcej wdrażania postanowień Konwencji, wchodzšcych odpowiednio w zakres ich mandatu. Komitet może zaprosić specjalistyczne agencje i inne organy Narodów Zjednoczonych, aby przedstawiły sprawozdania z wdrażania Konwencji w obszarach wchodzšcych w zakres ich działalnoci;
(b) Komitet, w ramach wypełniania swojego mandatu, będzie się konsultować, jeli będzie tak potrzeba, z innymi odpowiednimi organami powołanymi w drodze traktatów dotyczšcych praw człowieka, majšc na celu osišgnięcie spójnoci ich wytycznych, sugestii i ogólnych zaleceń, aby uniknšć powielania i częciowego pokrywania się działań w ramach wypełniania swoich funkcji.
Artykuł 39
Sprawozdanie Komitetu
Komitet będzie przedstawiał sprawozdanie ze swojej działalnoci Zgromadzeniu Ogólnemu oraz Radzie Gospodarczej i Społecznej, co dwa lata, i będzie mógł formułować sugestie i ogólne zalecenia w oparciu o analizę sprawozdań i informacji otrzymanych od Państw-Stron. Te sugestie i ogólne zalecenia zostanš zawarte w sprawozdaniu Komitetu, wraz z komentarzami Państw-Stron, jeli takie zaistniejš.
Artykuł 40
Konferencje Państw-Stron
1. Państwa-Strony będš odbywać regularne spotkania w ramach Konferencji Państw-Stron, aby rozważyć zagadnienia zwišzane z procesem wdrażania niniejszej Konwencji.
2. Nie póniej niż w szeć miesięcy po wejciu niniejszej Konwencji w życie, Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych zwoła Konferencję Państw-Stron. Kolejne spotkania będš zwoływane przez Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych co dwa lata lub
decyzjš Konferencji Państw-Stron.
Artykuł 41
Depozytariusz
Depozytariuszem niniejszej Konwencji będzie Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 42
Podpis
Niniejsza Konwencja będzie otwarta do podpisu dla Państw-Stron i regionalnych organizacji integracyjnych w siedzibie Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku z dniem 30 marca 2007 r.
Artykuł 43
Zgoda na zwišzanie się niniejszš Konwencjš
Niniejsza Konwencja podlega ratyfikacji przez Państwa sygnatariuszy i formalnemu zatwierdzeniu przez regionalne organizacje integracyjne.
Każde Państwo i regionalna organizacja integracyjna, niebędšce sygnatariuszami Konwencji, będš mogły do niej w dowolnym momencie przystšpić.
Artykuł 44
Regionalne organizacje integracyjne
1. Regionalna organizacja integracyjna oznacza organizację utworzonš przez suwerenne państwa danego regionu, której państwa należšce do tego regionu przekazały kompetencje w zakresie spraw regulowanych niniejszš Konwencjš. Organizacje te poinformujš w swoich dokumentach, w których formalnie zatwierdzš niniejszš Konwencję lub zadeklarujš przystšpienie do niej, o stopniu swoich kompetencji w odniesieniu do kwestii regulowanych przez niniejszš Konwencję. Następnie zawiadomiš depozytariusza o wszelkich znaczšcych zmianach w zakresie swoich kompetencji.
2. Odniesienia do Państw-Stron w niniejszej Konwencji stosujš się do takich organizacji w zakresie ich kompetencji.
3. Żadne dokumenty złożone przez regionalnš organizację integracyjnš nie będš brane pod uwagę dla celów artykułu 45 ust. 1 oraz artykułu 47 ust. 2 i 3.
4. Regionalne organizacje integracyjne, w zakresie swoich kompetencji, mogš skorzystać z prawa do głosowania na Konferencji Państw-Stron, z liczbš głosów równš liczbie swoich państw członkowskich, będšcych stronami niniejszej Konwencji. Regionalna organizacja integracyjna nie może korzystać z prawa głosu, jeli skorzysta z niego które z jej państw członkowskich i vice versa.
Artykuł 45
Uprawomocnienie się Konwencji
1. Niniejsza Konwencja wejdzie w życie trzydziestego dnia po złożeniu dwudziestego dokumentu ratyfikacyjnego lub akcesyjnego.
2. Dla każdego Państwa lub regionalnej organizacji integracyjnej ratyfikujšcych, formalnie zatwierdzajšcych lub przystępujšcych do Konwencji po złożeniu dwudziestego dokumentu ratyfikacyjnego lub akcesyjnego, Konwencja wejdzie w życie trzydziestego dnia po złożeniu przez to Państwo lub organizację swojego dokumentu.
Artykuł 46
Zastrzeżenia
1. Nie dopuszcza się żadnych zastrzeżeń do niniejszego Konwencji, które sš niezgodne z jej celem.
2. Zastrzeżenia mogš zostać wycofane w dowolnym momencie.
Artykuł 47
Poprawki
1. Każde Państwo może zaproponować dokonanie poprawek do niniejszej Konwencji i przedłożyć ich propozycję Sekretarzowi Generalnemu Narodów Zjednoczonych. Sekretarz Generalny przekaże proponowane poprawki Państwom-Stronom z probš o powiadomienie o ich ewentualnym poparciu dla zwołania konferencji dla rozpatrzenia proponowanych poprawek i podjęcia decyzji, co do ich wprowadzenia. W przypadku, gdy w cišgu czterech miesięcy od przekazania informacji o proponowanej poprawce, przynajmniej jedna trzecia Państw-Stron będzie za zwołaniem konferencji, Sekretarz Generalny zwoła konferencję pod auspicjami Narodów Zjednoczonych. Wszelkie poprawki przyjęte przez większoć dwóch trzecich Państw-Stron, obecnych i bioršcych udział w głosowaniu, zostanš przedłożone przez Sekretarza Generalnego Zgromadzeniu Ogólnemu do zatwierdzenia, a następnie do akceptacji wszystkim Państwom-Stronom.
2. Poprawka przyjęta i zatwierdzona zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu wejdzie w życie trzydziestego dnia po tym jak liczba złożonych dokumentów potwierdzajšcych akceptację poprawki osišgnie dwie trzecie liczby Państw-Stron według stanu na dzień przyjęcia poprawki.
Następnie, poprawka wejdzie w życie w każdym Państwie-Stronie trzydziestego dnia po złożeniu przez te państwa swoich dokumentów akceptacyjnych. Poprawka będzie obowišzywać tylko w tych krajach, które jš zaakceptowały.
3. Jeli Konferencja Państw-Stron w drodze konsensusu tak zdecyduje, poprawka przyjęta, zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu, który odnosi się wyłšcznie do artykułu 34, 38, 39 i 40, wejdzie w życie dla wszystkich Państw-Stron trzydziestego dnia od momentu, gdy liczba dokumentów akceptacyjnych osišgnie dwie trzecie liczby Państw-Stron według stanu na dzień przyjęcia poprawki.
Artykuł 48
Wypowiedzenie
Państwo-Strona może wypowiedzieć niniejszš Konwencję zawiadamiajšc o tym na pimie Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych.
Wypowiedzenie nabiera mocy w rok od dnia otrzymania zawiadomienia przez Sekretarza Generalnego.
Artykuł 49
Przystępny format
Tekst niniejszej Konwencji będzie dostępny w przystępnych formatach.
Artykuł 50
Autentycznoć tekstów
Teksty arabski, chiński, angielski, francuski, rosyjski i hiszpański niniejszej Konwencji sš w równym stopniu autentyczne.
Na dowód powyższego, niżej podpisani Pełnomocnicy, upoważnieni do tego przez rzšdy swoich krajów, złożyli podpisy pod niniejszš Konwencjš.
Protokół Fakultatywny do Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych.
Państwa-Strony poniższego Protokołu uzgodniły, co następuje:
Artykuł 1
1. Państwo-Strona niniejszego Protokołu uznaje kompetencje Komitetu Praw Osób Niepełnosprawnych w zakresie przyjmowania i rozpatrywania doniesień bezporednio lub w imieniu osób lub grupy osób podlegajšcych jurysdykcji tego państwa, które podajš się za ofiary naruszenia przez to Państwo-Stronę któregokolwiek z praw wymienionych w Konwencji
2. Komitet nie przyjmuje doniesienia, które dotyczy Państwa-Strony niniejszej Konwencji, niebędšcego stronš niniejszego Protokołu.
Artykuł 2
Komitet nie przyjmuje doniesienia w sytuacji, gdy:
(a) Doniesienie jest anonimowe;
(b) Doniesienie stanowi naruszenie prawa do przedstawiania zawiadomienia lub pozostaje w sprzecznoci z postanowieniami Konwencji;
(c) Ta sama sprawa została już przez Komitet rozpatrzona lub też dobiegł końca bšd trwa jeszcze proces rozpatrywania jej w ramach innej procedury międzynarodowego dochodzenia lub rozstrzygania;
(d) Wyczerpane zostały wszystkie rodki zaradcze dostępne w kraju, chyba że zastosowanie tych rodków nadmiernie się przedłuża lub nie rokuje nadziei na skutecznš pomoc;
(e) Doniesienie jest w oczywisty sposób bezpodstawne lub niewystarczajšco uzasadnione;
(f) Fakty, o których mowa w doniesieniu, zaistniały przed wejciem w życie niniejszego Protokołu w odniesieniu do danego Państwa-Strony, chyba że ich czas trwania miał miejsce także po tej dacie.
Artykuł 3
Komitet poinformuje drogš poufnš właciwe Państwo-Stronę o każdym doniesieniu przedstawionym mu w ramach niniejszego Protokołu. W cišgu szeciu miesięcy powiadomione Państwo-Strona przedstawi Komitetowi w formie pisemnej wyjanienia lub stwierdzenia informujšce o sprawie i o rodkach zaradczych ewentualnie przez nie podjętych.
Artykuł 4
1. W dowolnym momencie po przyjęciu doniesienia, a przed orzeczeniem o jego słusznoci Komitet może przekazać danemu Państwu-Stronie do pilnego rozpatrzenia probę, by Państwo-Strona zastosowało tymczasowe rodki zaradcze niezbędne do tego, by uniknšć ewentualnej nieodwracalnej szkody dla ofiary bšd ofiar przypuszczalnego pogwałcenia.
2. Skorzystanie przez Komitet z opcji wynikajšcej z ust. 1 nie oznacza orzeczenia o akceptowalnoci bšd słusznoci doniesienia.
Artykuł 5
Komitet rozpatruje doniesienia przedstawione w ramach niniejszego Protokołu na posiedzeniach zamkniętych. Po rozpatrzeniu zawiadomienia Komitet przekazuje zainteresowanemu Państwu-Stronie oraz autorowi doniesienia swoje opinie na jego temat wraz z ewentualnymi zaleceniami.
Artykuł 6
1. Jeżeli Komitet otrzyma wiarygodne informacje wskazujšce na poważne bšd systematyczne łamanie przez Państwo-Stronę praw wymienionych w Konwencji, zwróci się on do Państwa-Strony z probš o współpracę przy rozpatrywaniu tych informacji, a w tym celu także o przedstawienie uwag na ich temat.
2. Uwzględniajšc uwagi przedstawione ewentualnie przez dane Państwo-Stronę oraz wszelkie inne wiarygodne, dostępne sobie informacje, Komitet może wyznaczyć jednego bšd kilkoro swych członków, by przeprowadzili ledztwo i przekazali mu niezwłocznie jego wyniki. W wypadku, gdy otrzymano upoważnienie i zgodę Państwa-Strony, w ramach dochodzenia można odbyć również wizytę na jego terytorium.
3. Po rozpatrzeniu wyników takiego dochodzenia Komitet przekazuje te wyniki danemu Państwu-Stronie wraz z wszelkimi komentarzami i zaleceniami.
4. W cišgu szeciu miesięcy od daty otrzymania tych wyników, komentarzy i zaleceń przekazanych przez Komitet, dane Państwo-Strona winno przedstawić Komitetowi swoje uwagi.
5. Dochodzenie takie prowadzone jest w sposób poufny i na każdym etapie postępowania Państwo-Strona proszone jest o współpracę.
Artykuł 7
1. Komitet może zwrócić się do Państwa-Strony z probš o dołšczenie do sprawozdania przedstawionego w ramach artykułu 35 Konwencji szczegółów na temat wszelkich rodków podjętych w odpowiedzi na dochodzenie przeprowadzone w ramach artykułu 6 niniejszego Protokołu.
2. Po upływie szeciomiesięcznego okresu, o którym mowa w artykule 6 ust. 4, Komitet może się zwrócić do danego Państwa-Strony z probš o przedstawienie mu informacji na temat rodków podjętych w odpowiedzi na to dochodzenie.
Artykuł 8
Każde Państwo-Strona w chwili podpisywania lub ratyfikowania niniejszego Protokołu bšd przystępowania do niego może owiadczyć, że nie uznaje kompetencji Komitetu, o których mowa w artykule 6 i artykule 7.
Artykuł 9
Depozytariuszem niniejszego Protokołu będzie Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 10
Niniejszy Protokół będzie otwarty do podpisu dla sygnatariuszy Konwencji: Państw-Stron i regionalnych organizacji integracyjnych w siedzibie Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku od dnia 30 marca 2007 r.
Artykuł 11
Niniejszy Protokół może zostać podpisany przez każde Państwo, które podpisało lub ratyfikowało Konwencję bšd do niej przystšpiło. Podlega on formalnemu zatwierdzeniu i podpisaniu przez regionalne organizacje integracyjne, które formalnie zatwierdziły lub przystšpiły do Konwencji. Do niniejszego Protokołu może w dowolnym momencie przystšpić każde Państwo lub regionalna organizacja integracyjna, które ratyfikowały lub formalnie zatwierdziły Konwencję bšd do niej przystšpiły, a które nie podpisały Protokołu.
Artykuł 12
1. Regionalna organizacja integracyjna oznacza organizację utworzonš przez suwerenne państwa danego regionu, której państwa należšce do tego regionu przekazały kompetencje w zakresie spraw regulowanych niniejszš Konwencjš i niniejszego Protokołu. Organizacje te poinformujš w swoich dokumentach, w których formalnie zatwierdzš niniejszš Konwencję i Protokół lub zadeklarujš przystšpienie do nich, o stopniu swoich kompetencji w odniesieniu do kwestii regulowanych przez niniejszš Konwencję i Protokół. Następnie zawiadomiš depozytariusza o wszelkich znaczšcych zmianach w zakresie swoich kompetencji.
2. Odniesienia do Państw-Stron w niniejszym Protokole stosujš się do takich organizacji w ramach ich kompetencji.
3. Żadne dokumenty złożone przez regionalnš organizację integracyjnš nie będš brane pod uwagę dla celów artykułu 13 ust. 1 oraz artykułu 15 ust. 2 i 3.
4. Regionalne organizacje integracyjne, w zakresie swoich kompetencji, mogš skorzystać z prawa do głosowania na spotkaniu Państw-Stron, z liczbš głosów równš liczbie swoich państw członkowskich, będšcych stronami niniejszego Protokołu. Regionalna organizacja integracyjna nie skorzysta z prawa głosu, jeli skorzysta z niego które z jej państw członkowskich i vice versa.
Artykuł 13
1. Niniejszy Protokół wchodzi w życie trzydziestego dnia od daty złożenia u Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych dziesięciu dokumentów ratyfikacji bšd przystšpienia.
2. W odniesieniu do każdego Państwa-Strony lub regionalnej organizacji integracyjnej, które ratyfikowały lub formalnie zatwierdziły niniejszy Protokół, bšd przystšpiły do niego po tym, jak wszedł on w życie, nabiera on mocy prawnej trzydziestego dnia od daty złożenia przez to Państwo-Stronę lub organizację integracyjnš własnego instrumentu ratyfikacji, potwierdzenia bšd przystšpienia.
Artykuł 14
1. Nie dopuszcza się żadnych zastrzeżeń do niniejszego Protokołu, które sš niezgodne z jego celem.
2. Zastrzeżenia mogš zostać wycofane w dowolnym momencie.
Artykuł 15
1. Każde Państwo-Strona może wysunšć propozycję wprowadzenia poprawki do niniejszego Protokołu i przedłożyć jš Sekretarzowi Generalnemu Narodów Zjednoczonych. Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych przekazuje wówczas Państwom-Stronom wszelkie proponowane poprawki z probš o powiadomienie o ich ewentualnym poparciu dla zwołania konferencji dla rozpatrzenia proponowanych poprawek i podjęcia decyzji, co do ich wprowadzenia. w przypadku, gdy w cišgu czterech miesięcy od przekazania informacji o proponowanej poprawce, przynajmniej jedna trzecia Państw-Stron będzie za zwołaniem konferencji, Sekretarz Generalny zwoła konferencję pod auspicjami Narodów Zjednoczonych. Wszelkie poprawki przyjęte przez większoć dwóch trzecich Państw-Stron, obecnych i bioršcych udział w głosowaniu, zostanš przedłożone przez Sekretarza Generalnego Zgromadzeniu Ogólnemu do zatwierdzenia, a następnie do akceptacji wszystkim Państwom-Stronom.
2. Poprawka przyjęta i zatwierdzona zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu wejdzie w życie trzydziestego dnia po tym jak liczba złożonych dokumentów potwierdzajšcych akceptację poprawki osišgnie dwie trzecie liczby Państw-Stron według stanu na dzień przyjęcia poprawki. Następnie, poprawka wejdzie w życie w każdym Państwie-Stronie trzydziestego dnia po złożeniu przez te państwa swoich dokumentów akceptacyjnych. Poprawka będzie obowišzywać tylko w tych krajach, które jš zaakceptowały.
Artykuł 16
Państwo-Strona może wypowiedzieć niniejszy Protokół zawiadamiajšc o tym na pimie Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych.
Wypowiedzenie nabiera mocy w rok od dnia otrzymania zawiadomienia przez Sekretarza Generalnego.
Artykuł 17
Tekst niniejszego Protokołu będzie dostępny w przystępnych formatach.
Artykuł 18
Teksty arabski, chiński, angielski, francuski, rosyjski i hiszpański niniejszego Protokołu sš w równym stopniu autentyczne.
Na dowód powyższego, niżej podpisani Pełnomocnicy, upoważnieni do tego przez rzšdy swoich krajów, złożyli podpisy pod niniejszym Protokołem.